Kasteel Radboud

Kasteel Radboud, gelegen aan de oostzijde van de haven in Medemblik, is een middeleeuwse dwangburcht gebouwd in 1288 in opdracht van graaf Floris V van Holland. Het kasteel diende als versterking van het Hollandse gezag over de opstandige West-Friezen. Tegenwoordig is het kasteel een museum dat bezoekers meeneemt op een reis door de middeleeuwen.

Geschiedenis van Kasteel Radboud

Kasteel Radboud is de enige overgebleven dwangburcht van de vijf die Floris V liet bouwen om zijn macht in West-Friesland te consolideren. Het kasteel heeft door de eeuwen heen diverse functies gehad, waaronder verdedigingswerk, gevangenis en ruïne. In de 19e eeuw werd het gedeeltelijk gerestaureerd en sinds 1889 is het eigendom van de Nederlandse staat.

Topstukken van het museum

Het museum in Kasteel Radboud herbergt een collectie van voorwerpen die de geschiedenis van het kasteel en de middeleeuwen illustreren. Enkele hoogtepunten zijn:

• Originele bouwonderdelen: Bezoekers kunnen originele elementen van het kasteel bewonderen, zoals de middeleeuwse vloeren en funderingsbalken, die een authentiek beeld geven van de bouwtechnieken uit de 13e eeuw. 

• Tentoonstelling "De strijd om West-Friesland": Deze tentoonstelling belicht de historische context van het kasteel, waaronder de conflicten tussen de Hollandse graven en de West-Friezen, en de rol van het kasteel in deze strijd. 

• Interactieve displays: Het museum maakt gebruik van interactieve presentaties en audiotours om bezoekers een levendig beeld te geven van het leven in en rondom het kasteel gedurende de middeleeuwen.

De strijd om West-Friesland

In de vroege middeleeuwen maakte West-Friesland (het huidige noordwesten van Noord-Holland) formeel deel uit van het Frankische Rijk, maar het gebied was in de praktijk zelfbesturend en had een vrijheidslievende bevolking. De bewoners weigerden zich te onderwerpen aan externe heersers en verdedigden hun onafhankelijkheid fel.

De graven van Holland, met name uit het Huis van Gerulf, wilden het gebied onder controle krijgen vanwege de belangrijke handelsroutes, het vruchtbare land en de strategische ligging.

Hoogtepunten van de strijd

1. Vroege pogingen (10e–12e eeuw)

• Diverse graven van Holland probeerden via expedities het gebied onder controle te krijgen.

• Deze pogingen mislukten meestal, doordat het moerassige terrein en het sterke verzet van de Friezen het Hollandse leger parten speelden.

2. Graaf Floris III en Dirk VII (12e eeuw)

• Onder deze graven werden de eerste serieuze pogingen ondernomen om via diplomatie en geweld invloed te krijgen, maar zonder blijvend succes.

3. Floris V en de beslissende campagne (13e eeuw)

• De strijd bereikte een hoogtepunt onder graaf Floris V van Holland (1256–1296), bijgenaamd "der keerlen god".

• Floris V lanceerde in 1282 en opnieuw in 1287–1288 grootschalige veldtochten in West-Friesland.

• In 1282 versloeg hij de West-Friezen bij Wognum en Andijk en liet dijken aanleggen voor betere toegang.

• In 1288 liet hij het Kasteel Radboud in Medemblik bouwen als dwangburcht om het gebied onder controle te houden.

• In 1296 werd Floris V vermoord door Hollandse edelen, maar zijn opvolgers wisten de Friezen uiteindelijk te onderwerpen.

Dwangburchten

Om de veroverde gebieden onder controle te houden, bouwde Floris V vijf dwangburchten, waaronder:

• Kasteel Radboud in Medemblik

• Kasteel Nuwendoorn bij Krabbendam

• Kasteel Medemol  bij Alkmaar
• Kasteel Wijdenes  bij Wijdenes, tussen Hoorn en Enkhuizen
• Kasteel Andijk  bij Andijk of mogelijk nabij Enkhuizen

Deze kastelen waren symbolen van de Hollandse heerschappij en moesten lokale opstanden onderdrukken.

Gevolgen

• West-Friesland werd ingelijfd bij het graafschap Holland en verloor zijn zelfstandigheid.

• Er ontstond een nieuwe bestuurlijke en militaire infrastructuur, inclusief dijken, wegen en vestingen.

• Ondanks de onderwerping bleef er een sterke Friese identiteit bestaan, die vandaag de dag nog merkbaar is in taal en cultuur.